حدیث روز
امام علی (ع) می فرماید : هر کس از خود بدگویی و انتقاد کند٬ خود را اصلاح کرده و هر کس خودستایی نماید٬ پس به تحقیق خویش را تباه نموده است.

جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ 20 رمضان 1445 Friday, 29 March , 2024 ساعت تعداد کل نوشته ها : 263 تعداد نوشته های امروز : 0 تعداد اعضا : 57 تعداد دیدگاهها : 15×

اطلاعیه ها

💠فعالیت تبلیغی طلاب محترم مدرسه علمیه دارالسلام (گروه ب ) شب پانزدهم از مسابقات قرآنی صافات سیزدهمین دوره پذیرش مدرسه علمیه دارالسلام گزارش تصویری از غرفه مؤسسه آیه های زندگی در سی و یکمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم گزارشی تصویری از فعالیت های غرفه مدرسه علمیه دارالسلام در راهپیمایی ۲۲ بهمن تلاوت تعدادی از فرزندان اسلام در ابتدای مجلس در حسینیه امام در سخنرانی نوروزی امام خامنه ای بازدید سخنگوی محترم دولت از غرفه مدرسه علمیه دارالسلام دوازدهمین جلسه انجمن فارغ تحصیلان مدرسه فعالیت تبلیغی طلاب «گروه الف» مدرسه علمیه دارالسلام در ایام ماه مبارک رمضان قربانی عید قربان اختتامیه مسابقات دفاع شخصی اختتامیه مسابقه صافات رمضان ۱۴۰۱ حجت الإسلام رضایی نهمین آئین رونمایی از منشورات مدرسه علمیه دارالسلام دوره مهارت تلاوت قرآن کریم برنامه ماهانه کوه پیمایی دوره آموزش تدریس زبان انگلیسی (T.T.C) ارکان نماز پاداش گوش کردن به قرآن خصوصیات اهل دنیا مستند رشد ۱۴۰۰ سومین آیین عمامه گذاری و جشن حفظ کل گروهی از طلاب مدرسه دارالسلام بیست و پنجمین جلسه انجمن حفاظ اعلامیه ثبت نام کلاس های ورزشی نگاهی به زندگی علّامه حسن زاده آملی خاطرات اربعین، سال ۱۳۹۸، قسمت سوم خاطرات اربعین، سال ۱۳۹۸، قسمت دوم خاطرات اربعین، سال ۱۳۹۸، قسمت اول کتاب صوتی چهل حدیث امام حسین(ع) ششمین شهردار مدرسه علمیه دارالسلام ثبت نام واکسن کرونا دوره تربیت مربی حفظ قرآن کریم مراسم روز معلم هشتمین آیین رونمای از منشورات مدرسه علمیه دارالسلام پنجمین دوره انتخابات شهرداری مدرسه دارالسلام اولین جشنواره مشترک زبان های خارجی و قرآن و عترت آلبوم خاطرات (آیت الله مصباح یزدی) تلاوت قاری بین المللی جناب آقای محمد حسن موحدی آلبوم خاطرات – دیدار با آیت الله مصباح کاروان بصیرت فاطمی

نوشتاری پیرامون تحقیق و پژوهش

شناسه : 349 30 دی 1394 - 20:44 2032 بازدید ارسال توسط :
پ
پ

(به قلم حجت الاسلام حسین اسکندری مدیر مدرسه علمیه دارالسلام)

حجت الاسلام و المسلمین حسین اسکندری مدیر مدرسه علمیه دارالسلام

حجت الاسلام و المسلمین حسین اسکندری مدیر مدرسه علمیه دارالسلام

ما در این نوشتار کوتاه برآنیم تا درباره پژوهش، مستفاد از روایات، مطالبی چند را هدیه حضور اساتید و فضلای حوزه علمیه نماییم. بر این اساس مختصراً به چند نکته اساسی اشاره می‌کنیم:

  1. به نصّ فرمایش حضرت امیر(ع)، همه کسانی که اقدام به پژوهش یعنی جدّ و جهد در کشف حقیقت می‌کنند، حتماً و بی‌تردید به هدف خواهند رسید: «قُرِنَ الإجتِهادُ بِالوِجدانِ‏»؛ «قَد سَعِدَ مَن‏ جَدَّ»، و این همچون یک سنت لایتغیّر است که هرکس تمام توانش را برای دستیابی به علم و معرفت و یافتن حقیقت صَرف کند، به مرادش خواهد رسید: «مَن‏ أعمَلَ‏ اجتِهادَهُ‏ بَلَغَ مُرادَه‏»؛ «مَنْ بَذَلَ‏ جُهْدَ طَاقَتِهِ بَلَغَ کُنْهَ إرَادَتِه‏».
  2. بی‌شک پژوهش، خود نوعی از تجربه کردن و آزمودن و آزمایش است؛ یعنی به جای این‌که بنشینیم و صرفاً مصرف‌کننده اندیشه‌ها و آراء و افکار دیگران باشیم، آستین همّت بالا زنیم و با جدّیت و اجتهاد به حقیقت علم و آگاهی و کشف مجهولات برسیم. این خود داراییِ بزرگی است و چنین انسانی، داراترینِ مردمان از حیث اندیشه صحیح خواهد بود: «أملَکُ النّاسِ‏ لِسَدادِ الرَّأیِ‏ کُلُّ مُجَرِّبٍ». ارزش و بهای اندیشه‌های انسان به میزان تولیدات و تحقیقات او سنجیده‌ می‌شود: «رَأیُ‏ الرَّجُلِ‏ عَلَى‏ قَدْرِ تَجْرِبَتِه».
  3. تمام آن‌چه را که درباره علم، عالم، معلّم، متعلّم، تعلّم و تعلیم بیان شده، همگی بر پژوهش، قابل بیان و تطبیق است. در واقع باید گفت که پژوهش همچون تفکّر و اندیشیدن، راهبردی برای رسیدن به علم و آگاهی است. حتی برتر از این باید گفت: آن‌چه که در فکر اتفاق می‌افتد که فرموده‌اند: «الفِکرُ تَرتیبُ أمورٍ مَعلومَهٍ لِلتَّأدِّی إلی أمرٍ مجهولٍ» یا «الفِکرُ حَرکَهٌ إلَى‏ المَبادِی وَ مِن المَبادِى إلَى المُرادِ»، همان جستجو در پی یافتن مجهول است؛ همان پژوهش است؛ همان فعالیت و پژوهیدن ذهن است؛ از این روست که امام علی(ع) فرمودند: برای دست‌یابی به حقیقت، هیچ کاری همچون تحقیق نیست: «لا عَمَلَ‏ کَالتَّحقیقِ‏»، و هیچ شیوه‌ای هم برتر و سودمندتر از تحقیق نیست: «لا سُنَّهَ أفضَلُ‏ مِنَ‏ التَّحقیقِ». اساساً اجتهاد که فعالیتی است برای دست‌یابی به علم، معرفت، آگاهی و حقیقت، جز با تحقیق حاصل نمی‌شود «لا یَنفَعُ‏ اجتِهادٌ بِغَیرِ تَحقیقٍ‏».
  4. بدین گونه است که آن کس که بر اثر پژوهش، به برهان دست می‌یابد، در واقع به اقتدار رسیده است؛ اقتدار و قدرتی بالاتر از قدرت بدنی که می‌تواند بر قدرت صاحبان زر و زور و ظالمان فائق آید و بلکه باید گفت: ابَرقدرت، کسی است که با قدرت برهان، نیرومند شده باشد: «قُوَّهُ سُلطانِ‏ الحُجَّهِ أعظَمُ مِن قُوَّهِ سُلطانِ القُدرَهِ».
  5. آن‌چه که مطلوب پروردگار عالم و خالق عالم و آدم است نیز همین است که بندگان بر محور توحید، با تفکّر و تحقیق، به معرفت و آگاهی برسند. هم پیچیدگی‌های موجود در عالم خلقت که انسان را وادار به اندیشیدن می‌کند، مؤیّد این مطلب است که «یَتَفَکَّرونَ فی خَلقِ السَّمواتِ وَ الأَرضِ» (آل‌عمران:۱۹۱) و هم پیچیدگی‌ها و بواطن و حقایق و لطایف موجود در آیات قرآن کریم در عین سادگی، آسانی، روانی و تازگیِ این کتاب. اهمیت این مسئله تا حدّی است که خدای متعال، آنانی را که اهل پژوهیدن و جستجو برای دریافت حقایق و مطالب عمیق نیستند، مورد توبیخ و سرزنش قرار داده است: «أفَلا یَتَدَبُّرونَ‏ القُرآنَ أم عَلى قُلوبٍ أقفالُها» (محمد:۲۴).
  6. از این رو باید گفت که محور آموزش پیامبر اعظم(ص) تدبّر، تفکّر و پژوهش بوده است و اگر قرآن فرمود: «یُعَلِّمُهُم الکِتابَ و الحِکمَهَ» (جمعه:۲)، این تعلیم با ارائه راهبرد تفکر و تدبّر همراه است. در واقع آموزش پیامبر اکرم(ص)، بلکه تعالیم همه انبیای الهی، پژوهش‌محور و تفکرمدار بود: «لیُثیروا لَهُم دَفائِنَ‏ العُقولِ»،‏ نه حافظه‌محور و نه تقلیدگرا و چشم‌بسته؛ مانند آنان که می‌گفتند: «بَل وَجَدنا آبائَنا کَذلِکَ یَفعلونَ» (شعراء:۷۴). شاگردان انبیاء، «اولوالالباب»‌اند؛ می‌اندیشند و با تحقیق و جستجو درباره حقیقت و کنجکاوی در به دست آوردن معلومات صحیح، ردّ پای آن را می‌جویند: «إِنَّ‏ فی خَلقِ‏ السَّمواتِ وَ الأرضِ وَ اختِلافِ الَّلیلِ وَ النَّهارِ لَآیاتٍ لِأولِی الأَلبابِ»‏ (آل‌عمران:۱۹۰). اگر در این راه به هدف برسند که قطعاً می‌رسند، «لِلمُصیبِ أجرانِ» و اگر احیاناً به خطا روند: «لِلمُخطی أجرٌ واحدٌ»؛ در هر دو حال مأجورند.
  7. امروزه به درستی واژه‌ «دین‌پژوهی»، در فرهنگ و معارف دینی وارد شده است، و بایسته است که آحاد جامعه اسلامی عموماً و محققان و اهل فضل خصوصاً، هر یک با مقدمات و معلوماتی که در اختیار دارند، به پژوهش در حوزه دین بپردازند و مبانی نظری اسلام و اعتقادات خویش را از راه جستجو و کنکاش، تقویت کرده، استحکام بخشند. به‌ویژه حوزه‌های علمیه که خاستگاه تربیت کارشناسان و فقیهان و عالمان اسلام‌اند، باید با تکیه بر سنت دیرین و عامل موفقیت‌های تاریخی خود، تمام وجهه همّت خود را بر آموزش‌های پژوهش‌محور و متّکی بر استعداد و دریافت، نه حافظه‌محوری و سطحی‌نگری، مبذول دارند. طلاب نیز که به‌درستی مدّعی شناخت اسلام با مأموریت تبلیغ معارف نورانی آن در سطح عالم هستند، باید با جدّ و جهد و همّت بلند و صبر و حوصله و پایداری، در عرصه تحقیق که غالباً میدانی دیربازده، اما پُرثمر و اصولی است، گام نهاده، به رسالت اصیل حوزوی خود عمل نمایند.

ثبت دیدگاه

دیدگاهها بسته است.